Paryska dzielnica La Défense jest największym europejskim centrum biznesu i choć jej obszar to również spore przestrzenie przeznaczone pod handel, mieszkalnictwo, a także przestrzenie wystawiennicze, to znana jest przede wszystkim z ogromnej powierzchni biurowej. Tu znajdują się siedziby największych francuskich firm. O tym miejscu w latach 60 rozpisują się francuskie i zagraniczne gazety. Rok 1965, L’Architecture d’aujourd’hui wypuszcza numer o budynkach przyszłości, a jego głównym tematem jest oczywiście La Défense. Rok 1968, Bauzeitung publikuje artykuł W Paryżu rodzi się miasto przyszłości. La Défense staje się modne i na czasie. Na jego tle pozują modelki dla magazynów Elle i Vogue’a. La Défense staje się tłem w filmach Erica Rohmera czy Wima Wendersa. Choć niepozbawione krytyki zarówno w latach 90 jak i dziś wciąż fascynuje jako jedno z największych wyzwań urbanistycznych w Europie.
La Défense jest położona na terenie trzech francuskich jednostek/gmin: Nanterre, Courbevoie i Puteaux. Oś w obrębie, której koncentruje się zabudowa La Défense jest przedłużeniem paryskiej osi historycznej – rozpoczynającej się od Luwru, ciągnącej się poprzez Place de la Concorde aż po Łuk Triumfalny. Obecnie założenie to zamyka Grande Arche de la Défense (Wielki Łuk la Défense) projektu Johanna Otto von Spreckelsena. Obszar La Défense dodatkowo definiują jego 4 sektory: Esplanade Nord i Esplanade Sud (Esplanada Północna i Esplanada Południowa) – położone bliżej miasta oraz Arche Nord i Arche Sud (Łuk Północny i Łuk Południowy).
Pod poniższymi linkami znajdziecie:
1. Schemat podziału La Défense na strefy. Źródło: http://www.plandeparis.info/la-defense/plan-la-defense.html
2. Schemat La Défense w obrębie trzech gmin Nanterre, Courbevoie i Puteaux. Źródło: http://www.sogecap.com/Footer-fr/Plan-d-acces?localeHidden=fr_FR
La Défense jest również jednym z nielicznych przykładów w Europie obszaru tak ogromnego powierzchniowo, na terenie którego ruch pieszy został całkowicie odizolowany od ruchu kołowego. W podziemiach zachodniego krańca znajduje węzeł komunikacyjny z końcową stacją metra nr 1, a także stacją RER (Szybka sieć Regionalna), dworcem kolejowym i dworcem autobusowym. Do prawie wszystkich wieżowców na terenie dzielnicy można dostać się drogami podziemnymi. Pod obszarem, wzdłuż osi, w podziemiach ciągnie się autostrada A14 wraz z tunelem La Défense. Cały teren okala boulevard circulaire de la Défense – czyli obwodnica La Défense. Wybudowana w 1970 roku droga jest trasą tranzytową pomiędzy Paryżem, a zachodnim regionem Île-de-France oraz obsługuje całą dzielnicę pozbawioną na swym terytorium ruchu kołowego.
Fragment mapy obrazujący przebiegającą pod dzielnicą La Défense autostradę A14. Żródło: http://www.keywordpictures.com/keyword/paris%20la%20defense%20map/
Mimo krytyki takich rozwiązań (pochodzących głównie z lat 60), ciężko jest jednoznacznie stwierdzić czy schemat zastosowany przy budowie La Défense jest prawidłowy czy ponosi porażkę. To zapewne zależy od punktu widzenia. Od początku planowania La Défense mówiono o racjonalizacji ruchu kołowego i pieszego. Dzielnica stała się kolejnym modernistycznym eksperymentem, o którym dosyć niepochlebnie wypowiadał się np. Michel Houellebecq w filmie Porwanie Michela Houellebecqa. Podczas rozmowy ze swoim przyjacielem architektem Houellebecq mówił tak:
– Co tam się wyrabia z tą esplanadą? Wszystko przerabiają.
– Nie wiem, ale nikt już tamtędy nie chodzi. To był pomysł Le Corbusiera – oddzielić ruch kołowy od pieszego, stworzyć agorę i esplanadę. Niestety zamknęli sklepy i nikt tam już nie chodzi. Esplanada poszła się walić.
– Nie przesadzasz?
– O tej w Argenteuil nawet mi nie mów. Jeśli chodzi o esplanady znam tylko porażki. Naprawdę. Le Corbusier poniósł porażkę.
– Urbanistyczna katastrofa. To ciekawe jeśli chodzi o liczbę domów – monstrualna urbanistyka.
– Miał nastawienie totalitarne. Nie lubił wsi. Oddzielił przestrzeń mieszkalną od natury. To zabawne, bo idea miast wertykalnych stała się antyutopią w dziełach Ballarda. Teraz odeszła do lamusa. Nasz budynek nie stał się wioską – byłbym jej szefem bo mieszkam na ostatnim piętrze.
– Mogłoby się to sprawdzić w szczególnym środowisku, w rejonach wypoczynkowych. Oczywiście pomijam estetykę.
– Nadawałoby się do obozów koncentracyjnych. To jego ideał (Le Corbusiera).
Dodatkowo według Houellebecqa modernizm jest potężnym narzędziem do racjonalizacji i przyśpieszenia ruchów człowieka. W paryskiej dzielnicy biznesu osiągnięto zatem albo pożądaną różnorodność albo chaotyczne połączenie labiryntu dróg, podziemnych korytarzy, otwartych przestrzeni, kładek etc.
Oprócz szeroko komentowanej infrastruktury obszaru i wieżowców, La Défense to jeszcze przestrzeń dla sztuki i krajobrazu. Na terenie całego założenia można podziwiać sztukę różnej skali. Koło pierwszego budynku jaki stanął na tym terenie – budynek CNIT (Centre des nouvelles industries et technologies – Centrum nowego przemysłu i technologii) stoi 12 metrowy kciuk autorstwa Césara Baldaccini. Za Wielkim Łukiem la Défense znajduje się znany basen Takisa, w którego podłoże wbito 49 prętów zakończonych kolorowymi, geometrycznymi kształtami. W połowie esplanady usytuowane jest kolejne miejsce dla wody – basen projektu Yaacova Agama, którego dno pokryto kolorowymi pasami w emalii.
Grande Arche de la Défense (Wielki Łuk la Défense), widok z wyjścia z metra. Fot. Aleksandra Czupkiewicz
Le Bassin, projektu Takisa na La Défense. Fot. Aleksandra Czupkiewicz
Głównym projektantem krajobrazu La Défense był Dan Kiley – jeden z najbardziej znanych amerykańskich projektantów zieleni w XX wieku. Jego zadaniem była aranżacja centralnego, pieszego pasażu, pod którym biegnie linia metra oraz droga samochodowa. O jego strategii i krajobrazie więcej przeczytacie tutaj: https://landscapelover.wordpress.com/2010/07/01/dan-kiley-at-la-defense/
Zdjęcie w miniaturze wpisu: Aleksandra Czupkiewicz
